De 7 grote oorzaken van darmklachten

/0 Reacties/in , , , , , , , , /door

Gedoe in je darmen…. het kan van alles zijn zoals buikpijn, buikkrampen, moeten hollen naar het toilet en hopen dat je op tijd bent. Maar ook wisselende ontlasting (dan weer te dun, dan weer te vast en alles wat daar tussen zit), sterk geurende ontlasting en plakkerige ontlasting (je weet wel, die momenten dat er een halve rol wc papier aan te pas moet komen…). Om het maar niet te hebben over winderigheid, een opgeblazen gevoel en opzwellen alsof je 4 maanden zwanger bent terwijl dat niet zo is.

Veel vrouwen lopen met dit soort klachten jaren rond. Ze proberen van alles om er vanaf te komen. Bijvoorbeeld door meer groenten te eten of vlees te vervangen door vegaburgers. Ze nemen een ‘probioticaatje’ of zakjes macrogol via de huisarts. Sommige dingen helpen, anderen ook niet. Ondertussen blijft onduidelijk waarom deze klachten ontstaan en maar niet blijvend overgaan.

Vanuit mijn jarenlange kennis en ervaring met het helpen van vrouwen met chronisch gedoe in hun darmen zijn er 7 grote oorzaken van dit soort klachten.

1. Problemen met maagzuur

In je maag wordt maagzuur geproduceerd om jou te helpen je eten goed te verteren. Het is nodig om de eiwitten uit bijvoorbeeld vis, kip, eieren en peulvruchten voor te bereiden om verderop in jouw darmen verteert en opgenomen te worden. Het is ook essentieel om voldoende vitamine B12 en ijzer op te kunnen nemen uit de voeding. Bij een B12 of ijzertekort moet je dus ook naar je maag kijken, maar dat terzijde.

Als je niet genoeg maagzuur aanmaakt, dan stagneert je hele spijsvertering. Het gevolg is dat er onverteerde voedingsresten in de dikke darm aankomen. Dit verstoort niet alleen je darmflora, maar zorgt ook voor wisselende en vaak plakkerige ontlasting. Soms zie je zelfs voedingsresten zitten in de ontlasting maar dat is lang niet altijd het geval.

Over het belang van voldoende maagzuur schreef ik al eerder een blog.

2. Overbelasting van de alvleesklier

De alvleesklier is het orgaan dat onze spijsverteringsenzymen moet maken. Dit zijn de hulpstoffen waarmee we ons eten verteren. Zonder deze enzymen lukt dat niet. Zo simpel is het.

De alvleesklier heeft als neventaak om ook het hormoon insuline te maken. Insuline is nodig om de glucose die na het eten in je bloedbaan terechtkomt naar de lichaamscellen te brengen zodat deze cellen er energie van kunnen maken. Elke keer als je eet heeft de alvleesklier het dus heel druk.

Veel vrouwen hebben gehoord, gelezen of als advies ooit gekregen om 6 kleine maaltijden per dag te eten. Dit is vragen om overbelasting van je alvleesklier. Het gevolg is dat die haar werk niet goed kan doen en jij je eten dus niet verteren kunt. Het resultaat is gedoe met de ontlasting en vermoeidheid die je maar niet verklaren kunt.

3. Een verstoorde darmflora

In je darmen woont een ganse kolonie beestjes: bacteriën, maar ook virussen en schimmels. Het merendeel is helpend voor je spijsvertering, energiehuishouding, afweer en algehele gezondheid.

Helaas is onze Westerse manier van leven niet echt bevorderlijk voor onze darmflora. We bewegen te weinig, hebben teveel stress en eten te eenzijdig en onvoldoende vezels. Overigens doen de meeste vrouwen echt wel hun best om voldoende vezels te eten. Ze kiezen daarom bijvoorbeeld voor volkoren producten. Hierin zitten inderdaad meer vezels, alleen wel van de verkeerde soort. Het is slechte voeding voor je darmflora.

Over het belang van voldoende en de juiste vezels schreef ik deze blog.

4. Verkeerd voedingsgedrag

We doen allemaal ons best om zo gezond mogelijk te eten, daar ben ik volledig van overtuigd. Toch kom ik nog heel veel verkeerd voedingsgedrag tegen in mijn praktijk. En dat kan veel darmgedoe geven.

Voorbeelden van verkeerd voedingsgedrag zijn:

  • elke 2-3 uur iets eten
  • eenzijdig eten, dus veel van hetzelfde
  • onvoldoende groenten eten
  • veel (gedroogd) fruit en noten eten
  • smoothies en sapjes nemen als maaltijden
  • veel voeding eten die antinutriënten bevat zoals granen en peulvruchten

Het aanpakken van het voedingsgedrag maakt vaak dat het grootste deel van de darmklachten al als sneeuw voor de zon verdwijnt.

5. Onvoldoende rust en ontspanning

Voor een goede darmwerking heb je in ieder geval een goede spijsvertering nodig. Je eten verteren vraagt om voldoende maagzuur en spijsverteringsenzymen. Deze hulptroepen kun je alleen aanmaken als je ontspannen bent. Als je gejaagd en gestresst bent, dan lukt dat niet. Bovendien kost het verteren van je voeding ook veel energie. Die moet je dan wel hebben.

Als je onder hoge druk staat, dan zal het lichaam de beschikbare energie vooral richting de stressreactie sturen want die is voor jou overleven belangrijker dan je spijsvertering. Ontspannen zijn (in ieder geval rondom de maaltijden) en voldoende rust nemen zijn dus belangrijke voorwaarden voor minder darmgedoe.

6. Histamine problemen

Heel veel darmklachten komen door problemen met histamine. Histamine is een belangrijke communicatiestof in ons lichaam. Het helpt onder andere bij de aanmaak van maagzuur (en inmiddels weet je waarom dat belangrijk is voor je darmen). Maar histamine activeert ook het immuunsysteem. Mensen met hooikoorts weten daar alles van, want bij hen zorgt histamine voor de reactie van het immuunsysteem op pollen. Het gevolg is een hoop snot, slijm, jeuk en vermoeidheid.

Veel voeding bevat histamine of lokt een histaminereactie in het lichaam uit. Nu heeft het lijf ook mogelijkheden om histamine af te breken, maar bij mensen met een gevoeligheid voor histamine lukt dat niet meer zo goed. Zij hebben dus teveel histamine in de darmen en in de rest van het lijf en dat geeft dan klachten.

Darm- en maagklachten die te maken kunnen hebben met histamine zijn: een opgezette buik, opgeblazen gevoel, diarree, buikpijn, constipatie, buikkrampen, reflux, boeren, maagkrampen, braken en prikkelbaredarmsyndroom (PDS).

7. Voedingsintoleranties

Een laatste grote oorzaak van chronische darmklachten zijn intoleranties voor bepaalde voeding. Een intolerantie is iets anders dan een allergie. Als uit een allergietest dus niets uit komt, wil dat niet zeggen dat je alles kunt eten. Je kunt dan nog altijd intolerant zijn voor bepaalde voeding. Vaak komt dat omdat je darmflora niet op orde is of je spijsvertering niet goed functioneert. Een mooi voorbeeld hiervan is lactose intolerantie die op latere leeftijd ontstaat.

Voedingsintoleranties kunnen dezelfde soort darmklachten geven als hiervoor omschreven bij histamine problemen.

Welke oorzaak (oorzaken) speelt (spelen) bij jou?

De kunst is natuurlijk om bij chronische darmklachten uit te zoeken welke oorzaak of oorzaken hieraan ten grondslag liggen. Om dit te doen zet ik vaak een ontlastingsonderzoek naar het microbioom en spijsvertering in. Ook een intolerantie- of histaminetest geeft vaak waardevolle info. Van daaruit kun je dan een plan maken om die klachten aan te pakken en vaak ook op te lossen.

Wil je daar meer over weten of ben je benieuwd wat de oorzaak is van jouw langdurige darmklachten? Mail me dan gerust.

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

Je kunt van een Deense Dog geen Hazewindhond maken

/0 Reacties/in , , , /door

Dit is een quote die ik met regelmaat gebruik in mijn praktijk. Maar waarom en wat heeft dit in hemelsnaam te maken met darm- en energieklachten?

Nou kijk, dat zit zo.

Iedereen heeft een bepaalde natuur

Ieder mens heeft een bepaalde natuur. Je kunt dat ook je karakter noemen of hoe je ‘gechipt’ bent bij je geboorte. Allemaal goed. Het belangrijkste is dat deze natuur heel bepalend is voor hoe jij het leven benadert en ervaart. Alles en iedereen waarmee je in je leven in aanraking komt, heeft zijn of haar eigen natuur. Tot aan de organisatie waarvoor je werkt.

Niet in lijn leven met jouw natuur geeft klachten

Zolang dit allemaal een beetje op elkaar afgestemd is, gaat het prima en voel jij je lekker thuis in je omgeving. Het gaat als een zonnetje en je voelt je goed. Zodra het ergens niet goed afgestemd is, gaat het mis. Dan past het niet. Het gaat schuren. En jij probeert je in allerlei bochten te wringen om het ‘goed’ te doen maar meestal lukt dat dan toch niet echt heel goed.

Je probeert dan dus van een Deense Dog een Hazewindhond te maken, maar dat gaat – daar kan ik kort over zijn – gewoon niet lukken. Het zijn 2 heel verschillende honden met ieder hun eigen natuur.

😕 Toch proberen je aan te passen aan iets of iemand dat gewoon niet bij je past is heel stressvol.

😊 Het kost je bakken met energie. Negatieve energie wel te verstaan.

😕 Het geeft ook vaak veel negatieve emoties. Die moet je moet allemaal verwerken; verteren als het ware.

Verteren is het domein van je spijsverteringskanaal, dat niet alleen voeding verteert maar ook emoties en stress. Dat is de reden waarom je darmen reageren op dingen die in je leven niet lekker lopen. Bij de ene persoon gaat de darm in dit soort situaties op de rem staan. Het gevolg is obstipatie. Bij de ander gaat de darm in de overdrive met diarree tot gevolg.

In lijn gaan leven met jouw natuur is helpend

Kortom, een aspect van het oplossen van chronische darm- en energieklachten is te kijken naar jouw natuur en hoe je zorgt voor een omgeving en leven dat daar het beste bij past.

🤩 Dan gaat het weer kloppen.

🤩 Dan kan het gaan stromen en voelt het goed.

🤩 Je lichaam ervaart minder stress en kan de energie weer gebruiken voor andere dingen.

Er is minder te verteren, wat zorgt voor een betere darmwerking.

Wat is jouw natuur?

Wat jouw natuur is, kun je onder andere bepalen aan de hand van je neurotransmitters; de communicatiestoffen die in je darm worden gemaakt en grote uitwerking hebben in je brein. Ze bepalen mee hoe je het leven ervaart en aanvliegt. Er zijn 4 heel bepalende neurotransmitters met elk hun eigen ‘natuur’. Ieder mens heeft een combinatie van deze 4 stoffen voor zich werken.

Meestal is er echter één neurotransmitter dominant. Die bepaalt dan voor een stuk jouw natuur.

Dopamine zorgt bijvoorbeeld voor actie en drive. Het maakt je doelgericht en krachtig. Als dopamine jouw dominante neurotransmitter is, dan benader je het leven vanuit de vraag ‘What’s in it for me?’.

Acetylcholine maakt dat je razend snel dingen aan elkaar kunt verbinden en dat je een goed intuïtief vermogen hebt. Als acetylcholine jouw dominante natuur is, dan vraag je je bij de dingen in je leven af: ‘Hoe werkt dit eigenlijk?’.

GABA is de communicatiestof van rust, regelmaat en regels. Het zorgt voor duidelijkheid en structuur. Iemand met een GABA natuur zal zich afvragen: ‘Wat zijn de regels die hiervoor gelden?’.

Serotonine draait allemaal om gezelligheid, mensen en leuke dingen doen. Het is ook een hele belangrijke stof voor een goede darmfunctie. Mensen met een serotonine natuur vragen zich vooral af: ‘Vind ik dit leuk?’.

Bij chronische darm- en energieklachten zijn je neurotransmitters uit balans

Inmiddels werk ik al jaren met vrouwen die langdurig darm- en energieklachten hebben. Het valt me op dat het merendeel van deze vrouwen ook een verstoorde balans in hun neurotransmitters hebben. Het brein doet het niet meer zo goed. Concentreren, geheugen, stemming, angst, lusteloosheid, slapeloosheid, traagheid van het brein…. allemaal dingen die ik hoor en zie bij de vrouwen in mijn praktijk.

Het in kaart brengen van de balans in de neurotransmitters en het herstellen van die balans is dan heel helpend. Het maakt dat de wereld er anders uit gaat zien. Of zoals een klant van mij zei: “Ik voel me eindelijk weer meer en meer mezelf.”. Hoe mooi is dat?

Hoe staat het met de balans in jouw brein?

Benieuwd om te weten wat jouw natuur is en of jouw darm- en energieklachten mede samenhangen met een disbalans in jouw neurotransmitters? Dan is mijn Herstel je brein sessie echt iets voor jou. Meer info en aanmelden kan hier:

https://www.vanappeltotzeekraal.nl/neurotransmitters-herstel-de-balans-in-je-brein/

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

5 dingen die jouw darm je probeert te zeggen

/0 Reacties/in , , , , , /door

Als je mij al een tijdje volgt, dan weet je dat ik klachten en signalen van het lichaam zie als een manier waarop ons lijf met ons communiceert. Deze signalen kunnen (steeds terugkerende) gedachten of gevoelens zijn, maar ook lichamelijke signalen. En over die laatste wil ik het graag met je hebben en dan vooral in relatie tot jouw darmen.

Want ook jouw darmen hebben een manier om jou dingen duidelijk te maken. Laten we daarom eens kijken naar 5 veel voorkomende darmklachten en mogelijke betekenissen daarvan.

1. Obstipatie

Bij obstipatie denk je misschien als eerste aan dat je te weinig drinkt of onvoldoende vezels eet. En dat kan zeker het signaal zijn. Je eet en/of drinkt niet genoeg wat de darm nodig heeft om goed te functioneren. Over de vraag of jij wel voldoende vezels eet schreef ik deze blog.

Obstipatie kan ook duiden op een verstoorde darmflora. Een overschot aan methaanvormende bacteriën en een tekort aan lactaatvormende bacteriën zie ik bijvoorbeeld veel bij mensen met obstipatie. De darm laat dan met obstipatie weten dat je naar je bacteriën in je darm moet kijken. Een goed ontlastingsonderzoek is dan zeker zinvol.

Maar obstipatie kan ook een teken zijn van teveel psycho-emotionele stress of dat je moeite hebt om bepaalde dingen in je leven los te laten. Dan is obstipatie dus een signaal om te kijken naar wat er psycho-emotioneel speelt in je leven op dit moment.

2. Diarree

Diarree is een veelvoorkomend signaal dat ook – net als obstipatie – meerdere mogelijke betekenissen kan hebben. Zo is acute diarree vaak een signaal dat je een voedselvergiftiging of buikgriep hebt opgelopen. Meestal heb je dan ook andere klachten zoals braken, dus wat je darm je probeert te vertellen is dan vaak wel duidelijk.

Maar diarree kan ook komen omdat je iets eet wat je niet goed kunt verteren. Er komen dan onverteerde voedselresten in de darm terecht en de darm voegt er water aan toe om deze resten zo snel mogelijk het lichaam uit te werken. Vaak gaat de diarree dan gepaard met behoorlijk wat kracht. Een lactose intolerantie is hier een voorbeeld van.

Psycho-emotionele stress slaat bij veel vrouwen op de darmen wat vaak diarree geeft.

3. Minder goede ontlasting dan normaal

Je kent het waarschijnlijk wel: ineens heb je zo’n dag waarin je ontlasting duidelijk minder goed is dan normaal. Hij is iets dunner (maar geen diarree) of juist iets vaster (maar geen obstipatie), hij plakt net iets meer (dus heb je meer wc papier nodig) en hij ruikt echt minder tof dan normaal. Dan heb je dus ‘gewone’ slechte poep.

Natuurlijk kan ook hier sprake zijn van ‘iets gegeten dat je darm niet bevalt’. Het kan ook zijn, zeker als dit soort ontlasting vaker voorkomt, dat je spijsvertering niet op orde is of je darmflora verstoord.

Maar waar veel vrouwen bij dit soort ontlasting niet aan denken is een energiegebrek als betekenis. Je bent dus moe.

Als je onvoldoende energie hebt, gaat het lichaam de beschikbare hoeveelheid energie verdelen over alle organen die energie nodig hebben. Je spijsvertering en darmen staan alleen niet bovenaan op het prioriteitenlijstje van de energieherverdeling. Een spijsvertering en darm die minder energie krijgen, kunnen minder goed functioneren. Het gevolg is een off-day met je ontlasting.

4. Brijige ontlasting

Wat is nu in hemelsnaam brijige ontlasting? Nou, dat is ontlasting die een beetje lijkt op de wel bekende koeienvlaai…. Met brijige ontlasting wil je darm je mogelijk laten weten dat er parasieten wonen in je buik. Parasieten hebben de gewoonte om niet bij elke ontlasting je darmen te verlaten. Ze doen dat om de paar dagen. Dat zijn de momenten waarop jij brijige ontlasting hebt. Dus als deze brijige ontlasting regelmatig voorkomt en afgewisseld wordt met normale, vaste ontlasting, dan is het slim om een parasietentest te doen.

5. Buikpijn

Buikpijn kan een teken zijn van een darminfectie, zoals een buikgriep of voedselvergiftiging. Vaak heb je dan ook andere klachten zoals diarree en overgeven.

Je darm kan met buikpijn ook aangeven dat je iets verkeerd doet met je voeding. Mensen met een intolerantie voor het fruitsuiker fructose of het melksuiker lactose klagen vaak ook over buikpijn na het eten van deze voeding, maar dan meer in de vorm van buikkrampen. Het gevolg is vaak ook explosieve diarree.

Buikpijn kan echter ook een signaal zijn van ontstekingsprocessen in je darmen, zoals bij de ziekte van Crohn of Colitis. Ook dan heb je vaak diarree en kan er ook bloed en slijm bij de ontlasting zitten. Buikpijn is wat mij betreft dan ook in ieder geval een signaal om mee naar de huisarts te gaan voor nader onderzoek.

Herkenbaar?

Zijn een of meer van dit soort darm-signalen herkenbaar voor je? En ben je benieuwd naar wat mogelijk oorzaken zijn van jouw spijsverterings- en darmklachten?

Doe dan mee met mijn gratis interactieve online workshop ‘Reken af met jouw darmklachten’ die ik op woensdag 15 februari a.s. om 19.30 uur geef.

Meer weten en aanmelden: https://www.vanappeltotzeekraal.nl/workshop-weg-met-darmklachten/

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

Heb jij last van je darmen of hebben jouw darmen last van jou?

/0 Reacties/in , /door

Deze zin las ik de afgelopen week, in iets aangepaste vorm, in het Handboek Spiegelogie van Willem de Ridder. Hij raakte bij mij een gevoelige snaar. Ineens werd alles veel duidelijker. Dat kwam omdat ik meteen ‘wist’ dat je met deze vraag tot de kern komt. Door jezelf deze vraag te stellen als je last hebt van je lijf, maak je namelijk een oplossing van de klacht mogelijk.

Waarom?

Omdat deze vraag je uit je vaste patroon haalt.

Het patroon dat ontstaat als je zegt: “ik heb last van buikpijn, winderigheid, vermoeidheid, diarree, obstipatie…. (vul vooral in waar jij last van hebt)”. Het is een patroon dat de oorzaak van deze klacht buiten jezelf legt. In dit geval bij je buik. Jouw buik geeft gedoe en daar heb jij last van.

Dat is een gemiste kans. Want de oorzaak en de oplossing ligt waarschijnlijk niet bij je darmen maar bij jezelf. En nee, daarmee bedoel ik niet dat het je eigen schuld is.

Wat bedoel ik daar dan wel mee….

Stel je hebt al jaren last van wisselende ontlasting. Als je er zo naar kijkt, dan heb je dus al jaren last van je darmen. Het probleem zijn dan de darmen. Terwijl jouw darmen met deze wisselende ontlasting jou alleen maar iets proberen te vertellen.

Bijvoorbeeld dat je iets eet wat zij niet goed kunnen verwerken omdat ze er de darmflora niet voor hebben. Of dat er teveel stress in je leven is, wat de darmen hindert om goed te kunnen werken omdat ze dat alleen maar kunnen als jij ontspannen bent. Het gevolg is in beide gevallen slechte poep.

Waarschijnlijk heeft jouw darm dus vooral last van jou

Je darmen vertellen je met deze klacht dus dat zij last hebben van jou. Dat jij iets anders moet doen, want dat ze wat je nu doet niet leuk vinden. De kunst is vervolgens om deze taal van je lijf te leren verstaan. Want dan wordt het ineens een heel stuk leuker.

Je lijf vertelt je dat er iets niet goed gaat. Jij merkt het op en gaat ermee aan de slag. Je lijf reageert er (hopelijk positief) op en het signaal (de klacht) wordt anders (hopelijk minder).

Hoe weet je nu wat je lijf probeert te zeggen?

Nou is het nog wel een beetje een kunst om de taal van je lijf te leren verstaan. Dat leren we helaas niet op school. Je zult dat dus nu alsnog moeten gaan leren. En daar ga ik je mee helpen.

Daarom geef ik op woensdagavond 15 februari a.s. om 19.30 uur mijn gratis interactieve online workshop ‘Reken af met jouw darmklachten’.

Doe je mee?

Meer info en aanmelden: https://www.vanappeltotzeekraal.nl/workshop-weg-met-darmklachten/

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

Dat darmklachten ‘in de familie zitten’, wil niet zeggen dat jij er niks aan kunt doen

/0 Reacties/in , , , /door

Hoe vaak ik niet hoor: “Ja, maar darmklachten zitten bij mij in de familie.”. Daarna volgt dan een berustende stilte. Een stilte die zegt: ‘Het is niet anders, het zit in mijn genen. Ik kan dus niks aan mijn darmgedoe doen en heb er maar mee te leven’. 

Als ik één zin vanaf nu niet meer wil horen, dan is het deze wel. Het is namelijk een enorme beperkende overtuiging die zo weinig zegt over de vraag of je wel of niet van je darmklachten af kunt komen. 

Natuurlijk is het wel interessant om te weten of darmklachten in de familie voorkomen en aan welke kant van de familie (moeder of vader). Maar dan alleen als aanknopingspunt voor de oplossing van het probleem en niet als overtuiging dat je er dus maar mee te dealen hebt.

Vaderskant van de familie kan een aanknoping zijn

Als darmklachten aan vaderskant in de familie zitten, dan kan dat iets zeggen over je genetische gevoeligheid voor het ontwikkelen van darmklachten. Dat speelt dan vooral bij darmziekten zoals bijvoorbeeld de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Een genetische gevoeligheid wil echter zeker niet zeggen dat deze ook gaat zorgen voor het ontstaan van de ziekte. Daar spelen omgevingsfactoren zoals voeding en leefstijl een hele belangrijke rol bij en daarop heb je invloed.

Moederskant van de familie is interessanter

Ook bij moederskant van de familie kan een genetische gevoeligheid voor darmziekten zitten. Maar daarnaast is er aan moederskant van de familie nog een andere factor die belangrijk is, namelijk het microbioom van je moeder. Deze darmflora van je moeder kan een rol spelen bij het al dan niet ontwikkelen van chronisch gedoe in je buik.

Het microbioom van moeder speelt een rol

De meeste mensen worden vaginaal geboren. Bij deze geboorte krijg je als baby een hap van mama’s darmflora binnen (ja, dat klinkt smerig en gelukkig hebben we daar geen herinneringen aan….). Deze hap darmflora is echter heel bepalend, want die legt de basis voor je eigen darmflora. Als mama een gezonde darmflora had bij jouw geboorte, dan is de kans groter dan jij ook een gezonde darmflora ontwikkelt. En een gezonde darmflora beschermt tegen darmklachten.

Het eetgedrag in het gezin speelt een rol

In je gezin van herkomst leer je allerlei basisvaardigheden (en overtuigingen) die je de rest van je leven meeneemt. Een van die dingen is voeding. Wat je eet. Wanneer je eet. Hoe je eten ervaart. En daar zit heel vaak een stuk van de oplossing van het probleem. Iedereen in het gezin eet namelijk (meestal) hetzelfde. De darmflora van de gezinsleden is dan ook vaak vergelijkbaar. De darmklachten ook. Pas je de voeding aan, dan verandert het darmmicrobioom en dat heeft meestal positief effect op hoe de darm zich gedraagt.

Uiteraard zijn er meer factoren dan je familiaire achtergrond

De vraag of darmklachten in de familie voorkomen is natuurlijk maar één stukje van de puzzel. Andere aspecten zijn onder andere je voeding, of en zo ja hoeveel je beweegt door je dag heen, of ontspannen nog een beetje lukt, hoe goed of slecht je slaapt maar ook exotische vakanties in het buitenland of opgelopen voedselvergiftigingen kunnen een rol spelen. En aan al die dingen is iets te doen.

Zullen we daarom afspreken dat jij in ieder geval niet meer berust in het feit dat darmklachten in jouw familie voorkomen en jij het er dus ook mee ‘te doen hebt’? 

Benieuwd hoe je van jouw darmklachten afkomt? Mail me gerust (info@vanappeltotzeekraal.nl) dan denk ik met je mee.

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

Waarom even stil zijn goed is voor je darmen

/0 Reacties/in , , , , , , , /door

We hollen wat af allemaal. We rennen van hot naar her. In een poging om alle ballen in de lucht te houden en alle rollen te vervullen waarvan ooit bedacht is (door wie eigenlijk?) dat wij vrouwen die moeten vervullen. Oh ja, en dan ook graag perfect….

De rol van echtgenote, moeder, zus, dochter, vriendin, buurvrouw etcetera.

Ondertussen moeten we ook carrière maken. Een slimme meid is immers op haar toekomst voorbereid (Ken je die nog..??). En uiteraard zijn we ook de perfecte gastvrouw voor allerlei feestjes en partijtjes die georganiseerd moeten worden.

Er is alleen één probleempje. Iets kleins misschien.

Je darmen….

Darmen en stress gaan niet samen

Jouw arme darmen kunnen niet zo goed tegen al dat gejakker en gejaag. Alsmaar ‘aan’ staan en actief zijn zorgt ervoor dat je in je fight/flight stand staat. Je lijf denkt dat jij in gevaar bent. Het gevolg voor je darmen is helaas funest.

  • Er gaat tot wel 80% minder energie naar je darmen als je ‘aan’ staat. En zonder energie kunnen ze niet goed functioneren
  • Je verteert je eten niet meer goed, want daarvoor moet je ontspannen zijn. Hierdoor komen er onverteerde voedingsresten in je darmen terecht en die verstoren je darmflora
  • Je darmwand wordt verhoogd doorlaatbaar en daardoor neemt je afweer af en ga je met een beetje pech op van alles reageren (voeding, pollen, huisstofmijt, kattenharen)

De gevolgen zijn vaak luid en duidelijk

Door dit alles ontstaat dus allerlei gedoe in je spijsverteringskanaal en darmen. Je ontwikkelt voedingsintoleranties en allergieën. Je ontlasting gaat alle kanten op en je voelt je opgeblazen.

De oplossing vraagt om stilte

Wat nu als je eens even stil wordt. Alleen aandacht geeft aan je lijf. Diep inademt en met een flinke, hoorbare zucht uitademt. Alles even loslaat en tot stilstand komt.

Dan kan je lijf uit de actiestand en in de rest/digest stand komen. Zodat je je eten tenminste kunt verteren. Een groot voordeel hiervan is dat je al die mooie voedingsstoffen dan ook kunt opnemen in je lijf en gebruiken. En daar at je ze volgens mij ook voor.

Bovendien gaat er dan weer energie naar je spijsverteringskanaal en darmen. Kunnen zij herstellen en hun werk weer doen. Kan gedoe in je buik minder worden. En als kers op de taart: als je zo regelmatig eens even stil wordt en voelt, dan voel je meteen waar het allemaal wat minder kan. Waar je rust kunt vinden. Kunt ontspannen. 

Als je daar gehoor aan geeft, kun je stapje voor stapje bouwen aan een leefstijl die bij jou past. Bij jouw lijf. Bij jouw darmen. En als bonus krijg je dan ook nog een pak meer energie dan je nu aan het einde van de dag hebt.

Als je dit zo leest, hoe sta jij er dan eigenlijk voor? Waar kan het wel wat minder en wat zou je dat brengen?

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

Hoelang ga jij nog door…??

/0 Reacties/in , , , , , , , /door

Je voelt het al een tijdje. Er klopt iets niet in je lijf. En als je heel eerlijk bent naar jezelf, dan is dat al best wel lang zo. Het begon met overgevoelig reageren op bepaalde voeding, bijvoorbeeld zuivelproducten. Dan was je buik van slag en had je buikkrampen en slechte ontlasting. Je concludeerde dat je lactose-intolerant was geworden, nam lactose-vrije producten en ging door.

Van het een komt het ander

Daarna merkte je dat je steeds vaker op bepaalde voeding reageerde, vooral als je uit eten was geweest of een feestje had gehad. Dan was je opgeblazen, licht misselijk of gewoon ‘uit je hum’ de dag erop. Ook daar deed je niets aan, want de dag erop was het weg. Er was mee te leven, dus je ging door. Je moest wel, er was nog meer te doen.

Maar kalm aan merkte je dat je last kreeg van andere dingen. Misschien kreeg je hooikoorts (terwijl je dat vroeger niet had) of steeds terugkerende infecties (verkoudheden, blaasontsteking, vaginale schimmelinfecties dat soort ‘getrut’). Of kreeg je meer en meer last van je hormonen of stemming. En ondertussen zakte je energie stiekempjes ook steeds verder weg. 

Inmiddels ben je ook gewoon bijna elke dag moe. Je wordt vaak niet meer echt uitgerust wakker of hebt in de middag van die flinke wegtrekkers qua energie. Dan zou je het liefst even een dutje doen of onderuit hangen op de bank met Netflix. Maar ja, je weet het inmiddels: je moet door….

Het ‘je moet door’-mantra

Ik zie in mijn praktijk heel veel vrouwen die dit ‘je moet door’-mantra jarenlang volhouden. Ten kosten van zichzelf en tegen beter weten in. Tot het echt niet meer kan. Dan storten ze in. 

Bij de een is dat heel letterlijk en ontstaat er een burn-out of chronisch vermoeidheidssyndroom. Bij de ander is dat minder letterlijk en ontstaat er een chronische aandoening zoals bijvoorbeeld de ziekte van Hashimoto of Crohn. Er zijn ook flink wat vrouwen die de boel met dit ‘je moet door’-mantra allemaal nog wel net op de rit houden tot ze in de buurt van de overgang komen. Ineens komen ze er niet meer mee weg en lukt het niet meer om door te gaan. Ze krijgen fors last van overgangsklachten zoals hartkloppingen, opvliegers en fikse stemmingswisselingen. Heel gezellig allemaal.

Als het lichaam aan de noodrem trekt

Instorten, in welke vorm dan ook (letterlijk of iets minder letterlijk), is een laatste redmiddel van het lichaam. Het lichaam dat in de jaren ervoor steeds allerlei signalen gaf (zowel lichamelijk als mentaal) die jij niet kon horen of oppakken, gaat harder roepen. En uiteindelijk trekt het lijf aan de noodrem. 

Niet alleen zie ik dit heel veel om me heen en in mijn praktijk (1 op de 6 werknemers zit met een burn-out thuis!!), maar in onze manier van leven is dat ook nog eens heel begrijpelijk. We krijgen continu het signaal dat je toch doormoet. Doe je dat niet, dan stort namelijk alles in. Dat is de zogenaamde ‘rat-race’ waar we wel allemaal aan mee moeten doen anders houden we hem niet in stand. Waarom dat belangrijk is, weet ik overigens niet…

Als je lijf aan de noodrem trekt, dan moet je wat. In die zin is deze noodrem heel effectief. Je kunt niet meer door…. 

Wat nu als je iets anders doet?

De vraag is echter: wil jij zolang wachten? Of kom je nu in actie? Ga je voordat alles instort aan de slag met de signalen van je lijf? Zodat je binnenkort daadwerkelijk weer door kunt omdat je gewoon lekker in je vel zit en door de bank genomen geen last meer hebt van allerlei klachten? 

Omdat ik jou dat laatste gewoon heel erg gun, geef ik deze maand niet 2 maar 5 gratis Zicht op herstel-sessies ter waarde van € 98,50 weg. Voor jou als je diep van binnen heel goed weet dat je zo niet verder wilt (en kunt) en aan de slag wilt om je klachten op te lossen. 

Iets voor jou? Zorg dan dat je erbij zit en meld je meteen aan: https://www.vanappeltotzeekraal.nl/gratis-sessie-met-minimaal-2-gouden-tips-speciaal-voor-jou/ 

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

Het werkt toch allemaal niet….

/0 Reacties/in , , , /door

Ze heeft al van alles geprobeerd. Ze heeft een tijdje glutenvrije producten gegeten, vlees vervangen door plantaardige vleesvervangers, gefermenteerde groenten geprobeerd. Het hielp allemaal maar weinig. En dat terwijl ze zo haar best doet. Haar darmen blijven echter protesteren. Alsmaar die wisselende ontlasting waar ze niet van op aan kan. Ze durft hierdoor ook steeds minder te ondernemen, want ze is altijd bezig met de vraag “Is er wel een wc in de buurt?”. 

Omdat ze al het een en ander geprobeerd heeft zonder echt resultaat, heeft ze de conclusie getrokken dat het toch allemaal niet werkt. Ze heeft het bijltje erbij neergegooid en probeert te leven met haar klachten. Dat valt helaas ook niet mee.

Misschien herken je dit in een of andere vorm ook wel bij jezelf. 

Je doet zo je best

Je doet van alles om ervoor te zorgen dat je lijf doet wat jij graag ziet, maar jouw lijf heeft daar andere ideeën over en doet niet mee. Moedeloos, zinloos, uitzichtloos…. misschien allemaal woorden die jij eraan geeft. En ondertussen voel je je ook mentaal steeds minder in je vel zitten. 

Maar wat nu als het niet waar is? Wat nu als het allemaal wel werkt, maar jij alleen nog niet gevonden hebt wat ‘allemaal’ nu precies voor jouw lijf is? 

Het is nooit één ding

In alle trajecten die ik de afgelopen jaren met mijn klanten heb mogen doen is mij één ding opgevallen. Het is nooit één ding dat de oplossing geeft. Het is altijd een combinatie van verschillende dingen.

Je kunt bijvoorbeeld nog zo goed je voeding op de rit hebben, maar als je heel veel stress hebt, dan zal je darm niet doen wat jij ervan nodig hebt. Of je merkt dat wat je ook eet (gezond, minder gezond, ronduit beroerd), je darm altijd dezelfde onprettige reactie geeft (namelijk wisselende ontlasting al dan niet met plotselinge aandrang). Wat je niet weet is dat je een compleet verstoorde darmflora hebt al dan niet met een parasiet.

Je kunt dus niet zomaar zeggen “het werkt toch allemaal niet”, want je hebt waarschijnlijk onvoldoende zicht op het geheel. En als je dat niet hebt en dus niet echt weet wat je moet aanpakken, dan werkt ‘het’ inderdaad allemaal niet omdat je aan het verkeerde ‘het’ aan het werken bent.

Wat je lijf zegt is altijd waar

Je moet er vanuit gaan dat je lijf echt de juiste en meest optimale output geeft gezien de omstandigheden waarin het zich bevindt. Aan jou de taak om uit te vlooien hoe je die omstandigheden kunt verbeteren, zodat die ‘meest optimale output’ van je lijf beter aansluit met jouw beeld daarover. Dat is een heel stuk leuker en positiever dan je beeld steeds naar beneden bijsturen (“ik moet er mee leren leven…”).

Wat doet deze blog met jou? Wil je dat hieronder met mij delen?

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

Waarom smoothies en ander vloeibaar voedsel een slecht idee is

/0 Reacties/in , , /door

Deze week was ik lekker aan het wandelen buiten, toen mijn oog viel op een reclame voor een drink-maaltijd. De slogan was “eet drink smakelijk” en verder stond erop de manshoge flyer “1 flesje. 1 maaltijd” en op de verpakking van het product zelf (een flesje met iets erin) stond “this is food”…. Alles om jou als kijker er maar van te overtuigen dat het echt voeding is. 

Als het zoveel aandacht vraagt om jou daarvan te overtuigen, dan zal daar wel een reden voor zijn nietwaar? En dat is ook zo. Voor je lijf zijn dit soort producten namelijk niet voedend. Waarom dat zo is, ga ik je uitleggen.

Je spijsvertering begint in de mond

Een goede spijsvertering (wat essentieel is voor een fijne darmwerking) begint in de mond. Het begint ermee dat je op je eten kauwt. Daardoor produceer je meer en andersoortig speeksel dan wanneer je niet kauwt. Dit andere speeksel bevat amylase. Dat is een enzym dat je helpt om de koolhydraten in je voeding (groenten, fruit, granen, aardappels) te verteren. 

De kauwbeweging geeft de rest van het lichaam ook het signaal dat er eten aankomt. En dat is heel fijn, want dan zijn de overige organen in je spijsverteringskanaal voorbereid. Ze kunnen hun werk dan beter doen.

Als je een smoothie of een ontbijtdrank neemt met als bedoeling dat dit voeding is voor je lijf, dan mis je dus belangrijke stappen om je spijsvertering goed te laten werken. Je lijf denkt dat er drinken aankomt en het blijkt voedsel te zijn. Bij veel mensen geeft dit soort ‘niet-eten-maar-drinken-voeding’ gedoe in de spijsvertering en daarmee in darmen. Al het eten dat namelijk niet goed is verwerkt in de spijsvertering zorgt namelijk voor verstoring van je darmflora.

Vloeibaar ‘voedsel’ mist vezels

Een ander groot probleem met dit soort vloeibare producten is dat ze vezels missen. Vezels zijn essentieel om je darmflora te voeden, zodat zij in ruil daarvoor energie, vitamines en je afweer regelen. Heel belangrijk dus. Bij vloeibaar voedsel doe je jezelf en je darmen dus flink tekort.

Een snelle hap raakt slecht verteert

De achterliggende gedachte achter vloeibaar ‘voedsel’ is dat het lekker snel is. Je hebt het druk en tijd nemen om echt in alle rust te eten is er misschien niet altijd bij. De voedselindustrie en foodies op internet spelen daar handig op door het promoten van allerlei varianten van vloeibaar ‘eten’. 

Probleem is alleen dat als jij even hap-snap je vloeibare ‘maaltijd’ naar binnen schuift, je lichaam in de actiestand staat. Je hebt immers haast en nog meer te doen. Deze actiestand betekent dat je zenuwstelsel sympatisch gaat functioneren. Het staat dan in de fight/flight stand, klaar om te vechten of te vluchten. In deze stand kan je lichaam het eten niet verteren.

Om je eten te verteren en je spijsverteringskanaal op alle onderdelen goed te laten werken, moet namelijk je parasympatische stand van het zenuwstelsel aan staan. De stand die hoort bij rest and digest. En dat kan niet als het sympatische deel van je zenuwstelsel actief is.

Hoe moet het dan wel?

Voor een goede spijsvertering (en daarmee voor blije darmen) moet je je houden aan deze 3 basisregels:

  1. Op eten moet je een tijdje kauwen voordat je het kunt doorslikken. 
  2. Voedsel moet zoveel mogelijk vezels bevatten.
  3. Voor eten neem je de tijd en je zorgt ervoor dat je zo relaxt mogelijk bent als je het doet. 

Laat al die vloeibare verzinsels dus lekker staan.

Gun jij jezelf echte voeding en een rustmomentje om die voeding ook echt tot je te nemen? 

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

Let’s talk poep – wat je poep je vertelt

/0 Reacties/in , , /door

Als darmtherapeut ‘doe’ ik in poep. Ik praat er makkelijk over en vraag er honderd over uit. Niet iedereen is daar zo comfortabel bij als ik ben 😉. Toch is het een zinvol onderwerp om met elkaar over te hebben, want je ontlasting vertelt je heel veel over je spijsvertering en de samenstelling van je darmflora.

De frequentie van de ontlasting

Een vrouw heeft een gezond ontlastingspatroon als ze dagelijks 1 tot 3x ontlasting heeft.

Niet elke dag kunnen poepen is meestal een teken van een verstoring in je darmflora. Er zijn dan bijvoorbeeld teveel methaanvormende bacteriën aanwezig. Niet elke dag naar het toilet kunnen om te ontlasten kan een risico zijn voor je gezondheid omdat je dan je afvalstoffen niet snel genoeg uit het lichaam krijgt.

Heb je juist veel vaker ontlasting? Dan zitten er waarschijnlijk onverteerde voedingsresten in je ontlasting en is dus je spijsvertering niet helemaal goed. Of je hebt veel teveel stress, waardoor het lichaam de darmpassage versnelt.

De vorm van de ontlasting

Ook de vorm van de ontlasting is relevant. Een gezonde drol is sigaarvormig al dan niet met een paar ribbels erin. Alles wat hiervan afwijkt is niet goed.

Zo kan ontlasting in de vorm van keutels een teken zijn van een verstoring in je serotoninehuishouding. Dunne ontlasting kan allerlei oorzaken hebben zoals bijvoorbeeld dat je je eten niet goed verteert of een darminfectie hebt. Brijige ontlasting duidt vaak op de aanwezigheid van parasieten.

De kleur van de ontlasting

Ontlasting hoort een mooie bruine kleur te hebben. Maar als je veel bieten, pompoenen of groene bladgroenten eet, dan kan de ontlasting een rode, oranje of groene gloed hebben.

Is de ontlasting echt rood, okergeel of groen, dan duidt dat op een gezondheidsprobleem dat aandacht vraagt. Hetzelfde geldt voor grijze of bijna zwarte ontlasting.

De geur van de ontlasting

Ontlasting mag niet stinken. Hij mag naar poep ruiken, dat wel, maar je moet niet het idee hebben dat je de hele omgeving er ernstig mee belast. Ontlasting die wel erg ruikt bevat meestal onverteerde voeding. Geurt het bijvoorbeeld naar rotte eieren dan verteer je je eiwitten niet zo goed.

Blijft de ontlasting drijven?

Ontlasting moet zinken in het water onderin het toilet. Als de ontlasting drijft, dan heb je meestal een probleem met je vetten. Die verteer je dan waarschijnlijk niet zo goed. Drijvende ontlasting kan ook een signaal zijn van teveel lucht in de ontlasting. Dat kan een verstoring van het darmmicrobioom zijn.

WC papier nodig of niet?

Tot slot is interessant om te weten of je veel wc papier nodig hebt of dat je eigenlijk zonder kunt. Je hebt meer toiletpapier nodig als de ontlasting plakkerig is. Dat heeft meestal te maken met problemen bij het verteren van je vetten.

Als je jouw ontlasting langs deze lat houdt, hoe scoort hij dan? Heb je meestal de perfecte drol of is er werk aan de winkel?

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.