Tag Archief van: lactose intolerantie

Waarom lactosevrije zuivel een slechte ‘oplossing’ is als je last hebt van lactose

Zuivel…. voor veel vrouwen een vast onderdeel van hun voeding. Yoghurt voor het ontbijt en kaas in de overige maaltijden, dagelijks een of meerdere cappuccino’s en in de zomer gezellig een ijsje eten. Zuivel is behoorlijk ingeburgerd in ons Nederlandse voedingspatroon, misschien bij jou ook wel. En dat ging jaren goed tot je ineens buikklachten kreeg na het gebruik van zuivel. Je kwam, al dan niet met behulp van je huisarts, tot de conclusie dat je lactose intolerant bent geworden.

De oplossing hiervoor lijkt simpel. Je stapt over op lactosevrije zuivel en alles lijkt goed. Je buik doet weer normaal en je gaat verder met je leven. Toch is dit niet de juiste weg. Sterker nog, de keuze voor lactosevrije zuivel is een stap in de verkeerde richting.

Waarom ik dat zeg en wat je beter kunt doen lees je in deze blog.

Lactose intolerantie: wat is het eigenlijk?

Lactose intolerantie is een voedingsintolerantie. Hiermee zegt je lichaam dat het er niet meer oké mee is dat je deze voeding eet. Bij lactose intolerantie heeft je lijf problemen met het verteren van het melksuiker lactose. Het gevolg is buikkrampen, buikpijn en meestal explosieve diarree binnen 1,5 uur na consumptie. Een heel duidelijk signaal dus.

Hoe ontstaat lactose intolerantie op latere leeftijd?

Alles wat je eet moet je eerst verteren. Daarvoor gebruikt het lichaam onder andere enzymen. Enzymen knippen de voeding die jij hebt gegeten in steeds kleinere eenheden tot aan het moment dat ze klein genoeg zijn om op te nemen in de bloedbaan. Om lactose uit zuivel te verteren heb je het enzym lactase nodig.

Lactase maken we zelf aan in de alvleesklier maar we krijgen ook hulp van ons darmmicrobioom. Onze darmbeestjes maken ook lactase aan. Deze combinatie van lactase-enzymen maakt dat we de lactose uit zuivel kunnen verwerken. De productie van enzymen in onze alvleesklier wordt in de loop van ons leven minder maar dat speelt eigenlijk pas echt op hoge leeftijd. Wel kan deze productie op jongere leeftijd onder druk komen te staan, bijvoorbeeld door elke 2-3 uur iets te eten. Lactose intolerantie kan dus iets te maken hebben met het functioneren van de alvleesklier.

Veel vaker echter zie ik in de praktijk dat lactose intolerantie op latere leeftijd ontstaat door een verstoring in het darmmicrobioom. Dat noemen we een dysbiose. Er zijn dan onvoldoende darmbacteriën die lactase aanmaken, waardoor jouw capaciteit om lactose te verteren afneemt. Er blijft dan teveel lactose in de darm achter en dat geeft de hiervoor omschreven klachten.

Lactosevrije zuivel is slechts een pleister op de wond

Door te stoppen met het gebruik van zuivel of door over te stappen op lactosevrije zuivel los je inderdaad direct het probleem van het gebrek aan enzymen op. De reden waarom je onvoldoende enzymen hebt blijft echter bestaan. En of de oorzaak nu een probleem in de alvleesklier is of in de darmflora, die oorzaak moet aangepakt omdat deze onderliggende problemen in je lijf anders voor andere klachten gaan zorgen. En dat zie ik ook in de praktijk.

Vrouwen die na een aantal jaren op lactosevrije producten ook op andere voedingsmiddelen gaan reageren, opnieuw wisselende ontlasting krijgen, last blijven houden met vermoeidheid of zelfs een chronische aandoening ontwikkelen. En dat is logisch want dit soort klachten zijn het gevolg van de verstoring in het darmmicrobioom waaraan je niks hebt gedaan of van een alvleesklier die niet optimaal kan functioneren. Beide oorzaken spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van chronische klachten/aandoeningen.

De oorzaak aanpakken: hoe dan?

Wat precies bij jou de oorzaak is van je lactose intolerantie weet ik zo niet. Maar een ding weet ik wel: beter voor je darmmicrobioom zorgen is een goed idee. Hoe je dat kunt doen, vertel ik je in mijn gratis e-boek ‘Lekker in je vel zonder darmklachten’.

Die kun je hier downloaden: https://www.vanappeltotzeekraal.nl/lekker-in-je-vel-zonder-darmklachten/

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

De 7 grote oorzaken van darmklachten

Gedoe in je darmen…. het kan van alles zijn zoals buikpijn, buikkrampen, moeten hollen naar het toilet en hopen dat je op tijd bent. Maar ook wisselende ontlasting (dan weer te dun, dan weer te vast en alles wat daar tussen zit), sterk geurende ontlasting en plakkerige ontlasting (je weet wel, die momenten dat er een halve rol wc papier aan te pas moet komen…). Om het maar niet te hebben over winderigheid, een opgeblazen gevoel en opzwellen alsof je 4 maanden zwanger bent terwijl dat niet zo is.

Veel vrouwen lopen met dit soort klachten jaren rond. Ze proberen van alles om er vanaf te komen. Bijvoorbeeld door meer groenten te eten of vlees te vervangen door vegaburgers. Ze nemen een ‘probioticaatje’ of zakjes macrogol via de huisarts. Sommige dingen helpen, anderen ook niet. Ondertussen blijft onduidelijk waarom deze klachten ontstaan en maar niet blijvend overgaan.

Vanuit mijn jarenlange kennis en ervaring met het helpen van vrouwen met chronisch gedoe in hun darmen zijn er 7 grote oorzaken van dit soort klachten.

1. Problemen met maagzuur

In je maag wordt maagzuur geproduceerd om jou te helpen je eten goed te verteren. Het is nodig om de eiwitten uit bijvoorbeeld vis, kip, eieren en peulvruchten voor te bereiden om verderop in jouw darmen verteert en opgenomen te worden. Het is ook essentieel om voldoende vitamine B12 en ijzer op te kunnen nemen uit de voeding. Bij een B12 of ijzertekort moet je dus ook naar je maag kijken, maar dat terzijde.

Als je niet genoeg maagzuur aanmaakt, dan stagneert je hele spijsvertering. Het gevolg is dat er onverteerde voedingsresten in de dikke darm aankomen. Dit verstoort niet alleen je darmflora, maar zorgt ook voor wisselende en vaak plakkerige ontlasting. Soms zie je zelfs voedingsresten zitten in de ontlasting maar dat is lang niet altijd het geval.

Over het belang van voldoende maagzuur schreef ik al eerder een blog.

2. Overbelasting van de alvleesklier

De alvleesklier is het orgaan dat onze spijsverteringsenzymen moet maken. Dit zijn de hulpstoffen waarmee we ons eten verteren. Zonder deze enzymen lukt dat niet. Zo simpel is het.

De alvleesklier heeft als neventaak om ook het hormoon insuline te maken. Insuline is nodig om de glucose die na het eten in je bloedbaan terechtkomt naar de lichaamscellen te brengen zodat deze cellen er energie van kunnen maken. Elke keer als je eet heeft de alvleesklier het dus heel druk.

Veel vrouwen hebben gehoord, gelezen of als advies ooit gekregen om 6 kleine maaltijden per dag te eten. Dit is vragen om overbelasting van je alvleesklier. Het gevolg is dat die haar werk niet goed kan doen en jij je eten dus niet verteren kunt. Het resultaat is gedoe met de ontlasting en vermoeidheid die je maar niet verklaren kunt.

3. Een verstoorde darmflora

In je darmen woont een ganse kolonie beestjes: bacteriën, maar ook virussen en schimmels. Het merendeel is helpend voor je spijsvertering, energiehuishouding, afweer en algehele gezondheid.

Helaas is onze Westerse manier van leven niet echt bevorderlijk voor onze darmflora. We bewegen te weinig, hebben teveel stress en eten te eenzijdig en onvoldoende vezels. Overigens doen de meeste vrouwen echt wel hun best om voldoende vezels te eten. Ze kiezen daarom bijvoorbeeld voor volkoren producten. Hierin zitten inderdaad meer vezels, alleen wel van de verkeerde soort. Het is slechte voeding voor je darmflora.

Over het belang van voldoende en de juiste vezels schreef ik deze blog.

4. Verkeerd voedingsgedrag

We doen allemaal ons best om zo gezond mogelijk te eten, daar ben ik volledig van overtuigd. Toch kom ik nog heel veel verkeerd voedingsgedrag tegen in mijn praktijk. En dat kan veel darmgedoe geven.

Voorbeelden van verkeerd voedingsgedrag zijn:

  • elke 2-3 uur iets eten
  • eenzijdig eten, dus veel van hetzelfde
  • onvoldoende groenten eten
  • veel (gedroogd) fruit en noten eten
  • smoothies en sapjes nemen als maaltijden
  • veel voeding eten die antinutriënten bevat zoals granen en peulvruchten

Het aanpakken van het voedingsgedrag maakt vaak dat het grootste deel van de darmklachten al als sneeuw voor de zon verdwijnt.

5. Onvoldoende rust en ontspanning

Voor een goede darmwerking heb je in ieder geval een goede spijsvertering nodig. Je eten verteren vraagt om voldoende maagzuur en spijsverteringsenzymen. Deze hulptroepen kun je alleen aanmaken als je ontspannen bent. Als je gejaagd en gestresst bent, dan lukt dat niet. Bovendien kost het verteren van je voeding ook veel energie. Die moet je dan wel hebben.

Als je onder hoge druk staat, dan zal het lichaam de beschikbare energie vooral richting de stressreactie sturen want die is voor jou overleven belangrijker dan je spijsvertering. Ontspannen zijn (in ieder geval rondom de maaltijden) en voldoende rust nemen zijn dus belangrijke voorwaarden voor minder darmgedoe.

6. Histamine problemen

Heel veel darmklachten komen door problemen met histamine. Histamine is een belangrijke communicatiestof in ons lichaam. Het helpt onder andere bij de aanmaak van maagzuur (en inmiddels weet je waarom dat belangrijk is voor je darmen). Maar histamine activeert ook het immuunsysteem. Mensen met hooikoorts weten daar alles van, want bij hen zorgt histamine voor de reactie van het immuunsysteem op pollen. Het gevolg is een hoop snot, slijm, jeuk en vermoeidheid.

Veel voeding bevat histamine of lokt een histaminereactie in het lichaam uit. Nu heeft het lijf ook mogelijkheden om histamine af te breken, maar bij mensen met een gevoeligheid voor histamine lukt dat niet meer zo goed. Zij hebben dus teveel histamine in de darmen en in de rest van het lijf en dat geeft dan klachten.

Darm- en maagklachten die te maken kunnen hebben met histamine zijn: een opgezette buik, opgeblazen gevoel, diarree, buikpijn, constipatie, buikkrampen, reflux, boeren, maagkrampen, braken en prikkelbaredarmsyndroom (PDS).

7. Voedingsintoleranties

Een laatste grote oorzaak van chronische darmklachten zijn intoleranties voor bepaalde voeding. Een intolerantie is iets anders dan een allergie. Als uit een allergietest dus niets uit komt, wil dat niet zeggen dat je alles kunt eten. Je kunt dan nog altijd intolerant zijn voor bepaalde voeding. Vaak komt dat omdat je darmflora niet op orde is of je spijsvertering niet goed functioneert. Een mooi voorbeeld hiervan is lactose intolerantie die op latere leeftijd ontstaat.

Voedingsintoleranties kunnen dezelfde soort darmklachten geven als hiervoor omschreven bij histamine problemen.

Welke oorzaak (oorzaken) speelt (spelen) bij jou?

De kunst is natuurlijk om bij chronische darmklachten uit te zoeken welke oorzaak of oorzaken hieraan ten grondslag liggen. Om dit te doen zet ik vaak een ontlastingsonderzoek naar het microbioom en spijsvertering in. Ook een intolerantie- of histaminetest geeft vaak waardevolle info. Van daaruit kun je dan een plan maken om die klachten aan te pakken en vaak ook op te lossen.

Wil je daar meer over weten of ben je benieuwd wat de oorzaak is van jouw langdurige darmklachten? Mail me dan gerust.

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

5 dingen die jouw darm je probeert te zeggen

Als je mij al een tijdje volgt, dan weet je dat ik klachten en signalen van het lichaam zie als een manier waarop ons lijf met ons communiceert. Deze signalen kunnen (steeds terugkerende) gedachten of gevoelens zijn, maar ook lichamelijke signalen. En over die laatste wil ik het graag met je hebben en dan vooral in relatie tot jouw darmen.

Want ook jouw darmen hebben een manier om jou dingen duidelijk te maken. Laten we daarom eens kijken naar 5 veel voorkomende darmklachten en mogelijke betekenissen daarvan.

1. Obstipatie

Bij obstipatie denk je misschien als eerste aan dat je te weinig drinkt of onvoldoende vezels eet. En dat kan zeker het signaal zijn. Je eet en/of drinkt niet genoeg wat de darm nodig heeft om goed te functioneren. Over de vraag of jij wel voldoende vezels eet schreef ik deze blog.

Obstipatie kan ook duiden op een verstoorde darmflora. Een overschot aan methaanvormende bacteriën en een tekort aan lactaatvormende bacteriën zie ik bijvoorbeeld veel bij mensen met obstipatie. De darm laat dan met obstipatie weten dat je naar je bacteriën in je darm moet kijken. Een goed ontlastingsonderzoek is dan zeker zinvol.

Maar obstipatie kan ook een teken zijn van teveel psycho-emotionele stress of dat je moeite hebt om bepaalde dingen in je leven los te laten. Dan is obstipatie dus een signaal om te kijken naar wat er psycho-emotioneel speelt in je leven op dit moment.

2. Diarree

Diarree is een veelvoorkomend signaal dat ook – net als obstipatie – meerdere mogelijke betekenissen kan hebben. Zo is acute diarree vaak een signaal dat je een voedselvergiftiging of buikgriep hebt opgelopen. Meestal heb je dan ook andere klachten zoals braken, dus wat je darm je probeert te vertellen is dan vaak wel duidelijk.

Maar diarree kan ook komen omdat je iets eet wat je niet goed kunt verteren. Er komen dan onverteerde voedselresten in de darm terecht en de darm voegt er water aan toe om deze resten zo snel mogelijk het lichaam uit te werken. Vaak gaat de diarree dan gepaard met behoorlijk wat kracht. Een lactose intolerantie is hier een voorbeeld van.

Psycho-emotionele stress slaat bij veel vrouwen op de darmen wat vaak diarree geeft.

3. Minder goede ontlasting dan normaal

Je kent het waarschijnlijk wel: ineens heb je zo’n dag waarin je ontlasting duidelijk minder goed is dan normaal. Hij is iets dunner (maar geen diarree) of juist iets vaster (maar geen obstipatie), hij plakt net iets meer (dus heb je meer wc papier nodig) en hij ruikt echt minder tof dan normaal. Dan heb je dus ‘gewone’ slechte poep.

Natuurlijk kan ook hier sprake zijn van ‘iets gegeten dat je darm niet bevalt’. Het kan ook zijn, zeker als dit soort ontlasting vaker voorkomt, dat je spijsvertering niet op orde is of je darmflora verstoord.

Maar waar veel vrouwen bij dit soort ontlasting niet aan denken is een energiegebrek als betekenis. Je bent dus moe.

Als je onvoldoende energie hebt, gaat het lichaam de beschikbare hoeveelheid energie verdelen over alle organen die energie nodig hebben. Je spijsvertering en darmen staan alleen niet bovenaan op het prioriteitenlijstje van de energieherverdeling. Een spijsvertering en darm die minder energie krijgen, kunnen minder goed functioneren. Het gevolg is een off-day met je ontlasting.

4. Brijige ontlasting

Wat is nu in hemelsnaam brijige ontlasting? Nou, dat is ontlasting die een beetje lijkt op de wel bekende koeienvlaai…. Met brijige ontlasting wil je darm je mogelijk laten weten dat er parasieten wonen in je buik. Parasieten hebben de gewoonte om niet bij elke ontlasting je darmen te verlaten. Ze doen dat om de paar dagen. Dat zijn de momenten waarop jij brijige ontlasting hebt. Dus als deze brijige ontlasting regelmatig voorkomt en afgewisseld wordt met normale, vaste ontlasting, dan is het slim om een parasietentest te doen.

5. Buikpijn

Buikpijn kan een teken zijn van een darminfectie, zoals een buikgriep of voedselvergiftiging. Vaak heb je dan ook andere klachten zoals diarree en overgeven.

Je darm kan met buikpijn ook aangeven dat je iets verkeerd doet met je voeding. Mensen met een intolerantie voor het fruitsuiker fructose of het melksuiker lactose klagen vaak ook over buikpijn na het eten van deze voeding, maar dan meer in de vorm van buikkrampen. Het gevolg is vaak ook explosieve diarree.

Buikpijn kan echter ook een signaal zijn van ontstekingsprocessen in je darmen, zoals bij de ziekte van Crohn of Colitis. Ook dan heb je vaak diarree en kan er ook bloed en slijm bij de ontlasting zitten. Buikpijn is wat mij betreft dan ook in ieder geval een signaal om mee naar de huisarts te gaan voor nader onderzoek.

Herkenbaar?

Zijn een of meer van dit soort darm-signalen herkenbaar voor je? Dan is het belangrijk om hiermee aan de slag te gaan. Om de oorzaak te vinden en die aan te pakken. Benieuwd hoe ik dat doe en of je daarbij kan helpen? Meld je dan aan voor mijn gratis Zicht op herstel sessie.

Dat kan hier: https://www.vanappeltotzeekraal.nl/gratis-zicht-op-herstelsessie/

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.

Waarom ben ik ineens lactose intolerant?

Lactose intolerantie is een fenomeen dat veel voorkomt. Schattingen zijn dat 70% van de wereldbevolking hier in enigerlei mate last van heeft. Als jij gedoe hebt in je buik na het eten van melkproducten, dan ben je dus in goed gezelschap. Maar wat is lactose intolerantie nu eigenlijk? Hoe ontstaat het en wat kun je eraan doen? Laten we daar eens samen naar kijken.

Wat is lactose intolerantie?

Lactose is een suiker dat voorkomt in melkproducten. We noemen het ook wel melksuiker. Het bestaat uit de suikermoleculen glucose en galactose. Je lichaam kan lactose niet als voedingsstof opnemen in de bloedbaan. Het moet eerst kleiner gemaakt worden in de spijsvertering. Dan houd je de losse moleculen glucose en galactose over. Die kan het lichaam wel gebruiken. Dit kleiner maken van lactose in de spijsvertering doe je met een enzym dat we lactase noemen. Zonder lactase wordt het niks met lactose.

Lactose intolerantie is – en dat is wel heel makkelijk – een intolerantie voor lactose. Je lijf verdraagt het dus niet zo goed. De vraag is waar je het aan merkt en waarom je daar plotseling last van hebt.

Wat zijn symptomen van gedoe met lactose?

Lactose intolerantie is vrij goed herkenbaar. De meest voorkomende klacht is explosieve diarree ongeveer een uur tot maximaal twee na het eten van melkproducten. Andere klachten zijn een opgeblazen gevoel, winderigheid en darmkrampen.

Hoe ontstaat een intolerantie voor melksuiker?

Alle kinderen kunnen bij geboorte lactose kleiner maken in hun spijsvertering. Zij maken het enzym lactase aan met behulp van een gen dat het lichaam opdracht geeft om lactase te produceren. En dat is heel handig, want moedermelk zit vol met lactose.

Als een kindje ongeveer 3 jaar is, dan krijgt het evolutionair gezien geen borstvoeding meer. In onze huidige westerse manier van leven is dat natuurlijk al veel eerder, maar daar heeft het lijf zich nog niet op aangepast. Het lichaam zet dus rondom het 3e levensjaar het gen uit dat moet zorgen voor de lactase productie. Handig en efficiënt, want dat heb je vanaf dat moment niet meer nodig en het is zonde van de energie om dan lactase te blijven produceren.

Lactose intolerantie bij volwassenen

Met name westerlingen die in het noorden van Europa wonen, blond zijn en een lichte kleur ogen hebben, hebben een grote kans dat zij evolutionair gezien al enigszins zijn aangepast aan het eten van melkproducten na het 3e levensjaar. Bij hen staat het gen dat lactase laat produceren ook na de kindertijd aan. Zij kunnen dus hun hele leven zonder problemen melk, kaas en yoghurt eten. Toch kunnen ook zij plots lactose intolerant worden, althans zo lijkt het. Dat is overigens niet zo.

Lactase (het enzym om lactose te verteren) wordt namelijk niet alleen door het lichaam gemaakt in opdracht van het lactase-gen. Het wordt ook gemaakt door een gezond microbioom. Deze combinatie zorgt ervoor dat er voldoende lactase aanwezig is om de lactose uit de voeding te verteren. Als er dan op enig moment een verstoring in het microbioom ontstaat, dan krijgen volwassenen ineens last met lactose. Ze denken dan dat ze lactose intolerant zijn geworden. In feit is dat niet zo en hebben ze een verstoord microbioom.

Kun je lactose intolerantie oplossen?

Lactose intolerantie die ontstaan is in de jonge kinderjaren is geen ziekte die je kunt oplossen. Het is helemaal geen ziekte. Het is evolutionair gezien heel gezond gedrag van het lijf. De oplossing is dan om geen zuivelproducten meer te eten.

Als lactose intolerantie op latere leeftijd ontstaat, dan kun je natuurlijk ook stoppen met het eten van melkproducten. Melk is voeding voor baby’s en die levensfase ben je voorbij. Maar als je nu graag zuivel eet, dan zul je met je microbioom aan de slag moeten om de lactose intolerantie op te lossen. Dat is overigens ook zo als je besluit geen zuivel meer te gaan eten als oplossing voor je lactose intolerantie. Een verstoord microbioom kan een hele hoop gedoe geven in je lijf en aan de basis liggen van het ontstaan van chronische ziekten. 

Ik zie in mijn praktijk dat het aanpakken van het microbioom er meestal toe leidt dat er daarna in enige mate weer zuivel kan worden gegeten. Of dat net zoveel is als voordat het microbioom uit balans raakte is op voorhand niet te zeggen, maar mensen voelen zich wel veel beter en dat is toch het allerbelangrijkste.

Lekker in je vel zonder darmklachten

Heb jij al jaren last in de spijsvertering en darmen? Is een opgeblazen gevoel, winderigheid, een hoop darmgeluiden na het eten voor jou helaas ‘normaal’? Is je ontlasting regelmatig behoorlijk van de leg en ben je daar helemaal klaar mee? Download dan mijn gratis e-boek ‘Lekker in je vel zonder darmklachten’.

Je kunt dit e-boek hier downloaden: https://www.vanappeltotzeekraal.nl/lekker-in-je-vel-zonder-darmklachten/

Disclaimer: De inhoud van deze blogpost geeft mijn persoonlijke visie op een gezonde leefstijl weer en is uitdrukkelijk niet bedoeld als individueel advies aan jou als lezer noch als vervanging van begeleiding door een therapeut of arts. Het veranderen van je voedingspatroon of leefstijl vraagt namelijk om deskundige begeleiding, zeker als je gezondheidsklachten hebt of in verwachting bent. Neem bij gezondheidsklachten of zwangerschap daarom altijd contact op met je huisarts en/of vind een deskundig therapeut, arts of diëtist om je te begeleiden bij veranderingen in je eetpatroon. De lezer wordt ook gewezen op de van toepassing zijnde algemene disclaimer die hier te lezen is.